top of page
Ara

İNSAN VÜCUDUNUN KİMYASAL DÜZEYDEKİ ORGANİZASYONU

Fizyoloji nedir?

İlk olarak insan vücudunun yapısından bahsetmeden önce sizlere fizyolojinin ne olduğunu bizlere ne gibi bilgiler verdiğini anlatmak istiyorum. Fizyoloji kelimesi Physus(yaşam) ve Logos(bilim) kelimelerinden oluşur ve geniş anlamda canlı organizmalardaki tüm yaşamsal işlevleri aktarır. Yani yaşayan organizmaların hücre, organ ve sistem düzeyinde nasıl çalıştığını inceleyen bir bilim dalıdır. Yaşayan organizmaları, organların fonksiyonlarını ve bu fonksiyonların nasıl olduğunu inceler ve yaşayan organizmaların karakteristik özelliklerinin nasıl oluştuğunu, çevre koşullarından nasıl etkilendiğini gösterir.

Yaşayan organizmalar kimyasal maddeleri hızlı şekilde kullanırlar. Buna metabolizma denir. Metabolizma, büyük moleküllerin küçük moleküllere yıkıldığı ve küçük moleküllerden büyük moleküller elde edildiği kimyasal olayların tamamıdır. Böylelikle metabolizma anabolizma ve katabolizma olarak iki grupta incelenir.


Şekil 1[bkz: METABOLİZMA]


Anabolizma yeni moleküllerin sentezlenmesidir, metabolizmanın yapım aşamasıdır. Örnek verecek olursak amino asitlerin bir araya gelip proteinleri oluşturması bir anabolizmadır. Katabolizma ise metabolizmanın yıkım aşamasıdır buna örnek olarak da karbonhidratların parçalanıp enerji üretmesi gösterilebilir.

Yaşayan organizmalar kimyasal maddeleri kullanma özellikleriyle kalmaz çevredeki uyarılara cevap verme, hareket etme, büyüme ve üreme gibi özellikleri de içerisinde barındırır. Uyarıya cevap verme özellikleri iç kaynaklı ya da dış kaynaklı elektrik sinyali, hormon ve salgı bezlerindeki değişiklikleri algılayarak gerçekleşir. Hareket özellikleri ise bütün halinde vücudun tamamında, bir organ düzeyinde, hücre düzeyinde ya da hücrenin bir bileşeninde gerçekleşir. Bu hareket gözle görülemeyen hızda ve görülebilen boyutta olabilir. Organizmalarda hücrelerin sayıca ve hacimce artışı büyüme, hücrelerin özel olarak uzmanlaşması ise farklılaşma olarak tanımlanır. Son olarak da tek hücreli organizmalarda ikiye bölünerek üreme olurken, diğer canlılar çiftleşerek yani iki organizmanın genetiği tek bir organizmada birleşerek üreme meydana gelir.

Vücudun kimyasal olarak %98’ini oksijen, karbon, hidrojen, nitrojen, kalsiyum ve fosfor olmak üzere altı element oluşturur. İnorganik bileşenler, küçük ve basit bileşenlerdir. (Su, tuz, hidroklorik asit gibi basit asitler ve amonyak gibi basit bazlar) Bu maddelere su ve elektrolit dengesinde, hücre zarından dışarı madde taşınması gibi hücre faaliyetlerinde ihtiyaç duyulur. Organik bileşenler ise karbon içeren geniş, karmaşık bileşenlerdir ve bu bileşenler vücudun kimyasal yapı taşlarıdır aynı zamanda vücut faaliyetleri için gerekli enerji olarak da kullanılırlar. Dört önemli organik bileşen grubu vardır. Bunlar; karbonhidratlar, proteinler, lipitler ve nükleik asitlerdir.

Karbonhidratlar, şekerler ve nişastadır. Vücut tarafından yakıt molekülü ve enerji deposu olarak kullanılırlar. Lipitler, doğal yağları içeren ve enerji depolayan bileşenlerdir. Bazı lipitler hücre zarına katılırken, başka tür lipitler ise kadın ve erkek hormonları dahil çeşitli hormonların yapısında kullanılırlar. Proteinler, büyük ve karmaşık amino asit moleküllerinden oluşur, hücre ve dokuların önemli parçalarıdır. Proteinler, enzimler ve katalizörler vücuttaki kimyasal reaksiyonları düzenlerler.



Şekil 2[bkz: NÜKLEİK ASİTLER]


Son olarak ise nükleik asitler, proteinler gibi karmaşık ve büyük yapılardır. İki önemli nükleik asit DNA (Deoksiribonükleik asit) ve RNA’dır (Ribonükleik asit). DNA genleri yapan kalıtsal bir maddedir ve hücrenin ihtiyacı olan bütün proteinlerin bilgisini içerir. RNA ise proteinlerin üretiminde yer alan nükleik asittir.




KAYNAKLAR:

1. Şekil 1[bkz: METABOLİZMA]



3. Gelir, E., Koz, M., Ersöz, G., Tok, A., Ekici, G., & Argun, N. Fizyoloji ders kitabı.


Görüşmek Dileğiyle…


 
 
 

Comments

bottom of page