TIPTA ÖNEMİ OLAN HELMİNTLER

İlk olarak helmint ne demek ondan bahsedeyim. Helmintler, polifletik ökaryotik parazitlerdir. Bunlar solucan şeklinde, konakta yaşayan ve beslenen organizmalardır. Halsizlik ve çeşitli hastalıklara neden olurlar. Vücudun çeşitli yerlerinde Nematode’lar bulundururlar. Bu yazımda sizlere nametodlardan Bağırsak Nematode’ları ve Doku Nematode’larından bahsedeceğim.

Nematodların birçoğu gastrointestinal sistemi parazitleridir. Bu parazitler silindirik ve fuziform şeklindedirler ve koruyucu kütikül ile kaplıdırlar. İnsanlarda en sık enfeksiyon oluşturan altı nematod vardır ve bunlar dünya nüfusunun %25’inden fazlasında bulunurlar.

İlk olarak Enterobiasis, Enterobius vermicularis ’ten bahsedelim. Bu nematod kıl kurdu ile oluşur ve sıklıkla çocuklarda görülen bir enfeksiyondur. Dişi kurt 10mm iken, daha az görülen erkek kurt ise 3mm boyutundadır. Kıl kurtları krem renginde ve dişi kıl kurtlarının sivri bir kuyruğu aynı zamanda da ön ucunda yelpaze şeklinde sırtı vardır. Enterobius vermicularis yumurtaları ovolit ve bir tarafı düz şeklinde saydam görünümlüdür. Aynı zaman da bu enfeksiyöz yumurtalar çevre koşullarına çok dayanıklıdır. Bütün yaş grupları etkilenir ama çocuklar çoğunluktadır. Aile içi salgınlar çok sık görülür. Enterobiasis, nadiren ağır seyreder ve en sık görülen belirtisi anal kaşıntıdır. Anal kaşıntı genelde geceleri olur bu kıl kurdunun migrasyonu (hayvansal göç) ile ilgilidir. Bu parazit kadınlarda genital sisteme yerleşerek vajinit, endometrit ve salpenjite (fallop tüplerin iltihabı) neden olur.

Diğer bir nematod çeşidimiz ise Ascariasis ‘tir. Kısa ömürlü bir solucan olan Ascariasis Lumbricoides tarafından oluşur ve dünyada çok yaygın görülür. Boyutu 150-500 mm ve bağırsakta bulunan en büyük nematodlardandır. Erkek solucan dişi solucanlarından küçüktür. Sivri uçları ve krem rengi kütikulası vardır. Yumurtaları elips şeklinde, ince, kitine benzeyen kabuklarının üzeri sert albümin benzeri madde ile örtülüdür. Döllenmenin olmadığı zamanlarda bile 200.000’den fazla yumurta oluşturulur ve bu yumurtalar bağırsak dışında da uzun süre yaşayabilirler. Ascariasis daha çok ılıman iklimlerde yaşayan çocuklarda görülür. Hastalığın klinik belirtileri, bağırsakların parazitle istila edilmesi veya larvaların akciğerlere göç etmesi sonucunda ortaya çıkar.

Şekil 1 Trichuris Trichura

Bir diğer nematod olan Trichuris Trichura kamçılı kurt olarak bilinir. Erişkin parazitleri 30-50 mm boyutundadır. Parazitlerin ipliğe benzeyen ön ucu ve şişkin arka bölümü bulunur. Erkek olanın kıvrımlı, dişinin ise düz kuyruğu vardır. Yumurtaları oval, kahverengi, kalın kabuklu uçlarında yarı şeffaf topuzlar bulunur. Parazitler her gün 3.000-10.000 yumurta yumurtlar. Kamçılı kurtlar E. vermicularis gibi helmentler gibi yaygın değildir. Bu nematod genellikle ılık, nemli iklimlerde ve kötü sağlık koşullarında görülür. Enfekte olan kişilerin genellikle 800 kadar parazit taşıdığını bilinmektedir. Az sayıda parazit taşıyanlarda genellikle belirti göstermez. Belirti gösterenlerde ise bağırsak mukozasının hasara uğramasıyla oluşan karın ağrısı ve diyare ortaya çıkar. Çok sayıda parazitin tüm kolonu kaplamasıyla kanama ve anemi meydana gelir.

Nematod gruplarından olan doku nematodlarından bahsedecek olursak, bu grup insanlarda dokuları ve lenfohematojen sistemi oluşturan nematodlardır. Doku nematod grubuna örnek verecek olursak ilk olarak Toxocariasis’den bahsedelim.

Şekil 2 Toxocariasis

Toxocariasis köpeklerin doğal paraziti olan Toxocara canis ile meydana gelir. Boyutu 150-350 mm uzunluğunda büyük bir ascaristir. Yapısal özellikleri A. Lumbricoides gibidir. Dişisi günde 200.000 kadar kalın kabuklu yumurta oluşturur. Birleşik Devletler ’deki köpeklerde yüksek oranda bulunur. Yavru köpeklerin %80’i erişkin köpeklerin ise %20’si bu parazitle enfektedir. İnsanlarında ise yüksek görülen yaş grubu 1-6 yaş arasıdır ve parazit ağız yoluyla bulaşmaktadır. Akciğer, kalp, karaciğer, iskelet kası, beyin ve gözler en sık tutulan bölgelerdir. Kesin tanı, karaciğer biyopsi örneğinde larvaların görülmesiyle konulur fakat daha çok otopsi ile mümkün olur. İnsanlarda parazitin erişkin formu olmadığı için tanı olarak dışkı örneğinin incelenmesinin bir değeri yoktur.

KAYNAKLAR

1. Kingsbury, D. (1992). Mikrobiyoloji. İzmir: Saray Tıp Kitabevileri.

2. ASCARIS LUMBRICOIDES: özellikleri, MORFOLOJISI, YAŞAM DÖNGÜSÜ- BILIM. (2021). Retrieved 19 June 2021, from https://tr.warbletoncouncil.org/ciclo-vida-ascaris-lumbricoides-10716

Görüşmek Dileğiyle…