BAKTERİLERİN DÜNYASI

Mikrobiyolojide bakterilerin tanımlanması yapılacak çalışmalarda oldukça önemlidir. Bu yüzden bakterileri sınıflandırarak tanımlama işlemi kolaylaştırılır. Bakterilerin sınıflandırma işlemi isimlendirme, kolaylıkla gözlenen özellikler, metabolik reaksiyonlar ve genetik benzerlikler olarak kategorize edilir. İsimlendirmede tür ve cins şeklinde alt sınıflandırmalar yapılır. Kolaylıkla gözlenen özelliklerde bakteriler gram boyama ve yapısal özelliklere göre sınıflandırılır. Gram boyamada anilin boyası kristal viyole ile bakterinin boyanıp boyanmaması esas alınır. Gram boyamada hücre duvarının yapısı belirleyicidir. Gram pozitif bakterilerde pepdidoglikan tabakaları kalın olduğu için kristal viyoleyi yapısına alır ve alkolde direnç gösterir ve mavi renkte boyanır. Gram negatif bakterilerde ise pepdidoglikan tabaka daha ince olduğu için kristal viyoleyi kabul etmeyip alkolle boyayı geri kusar. Alkolden sonra uygulanan safraninle [sulu fuksin] gram negatif bakteri hücre duvarı kırmızı renkte boyanır. Yapısal olarak ise bakteriler çomak şeklindeki basiller, küresel şekilli koklar, spiraller, spiroketler olarak ayrılırlar.

Metabolik reaksiyonlarda bakteriler üreme ve gelişmede oksijene gerek duyuyorsa aerobik bakteriler, oksijene gerek duymuyorsa anaerobik bakteriler hem oksijenli hem de oksijensiz kalabiliyorsa buna da fakültatif bakteriler sınıflandırmasını oluşturur. Enerji kaynağı olarak karbonhidrat kullanımı kullanan bakterilerde oksidatif metabolizmada oksijenli glikoz yıkımı olurken, fermentatif metabolizmada oksijensiz ortamda glikoz yıkılır.

Bakterilerde enzim oluşumunda ise katalaz enzimi ile hidrojen peroksit parçalayan bakteriler sınıflandırılırken, oksidaz enzimi ile hidrojeni oksijene taşıyan bakteriler başka bir sınıfı oluşturur.

Bakteriler aynı zamanda proteolitik veya toksik enzimlerde oluşturabilir. Jelatinin erimesi proteolitik enzimler hakkında bize bilgi verir. Bu toksik enzimleri iki kısma ayıracak olursak ilk grup Hemolizin ikinci grup ise Koagülaz’dır. Hemolizinler alfa hemolizin ve beta hemolizin olarak iki kısma ayrılır. Hemolizinler eritrosit membranını parçalarlar. Alfa hemolizinler eritrosit membranını parçalarken yok etmezler fakat beta hemolizinler eritrosit membranını parçalarken aynı zamanda yok ederler. Koagülaz ise plazmanın pıhtılaşmasına neden olur. Genetik benzerlik kategorisinde inceleyecek olursak bakteriler arasındaki DNA yapısı, nükleotitlerin temel yapısı ve genetik değişim esas alınarak bakteriler sınıflandırılıp çalışmalarda kolaylık sağlar.

Bakterilerin yapısını sitoplazmayı çevreleyen hücre zarfını oluşturan yapılar, sitoplazma elemanları ve hücre zarından çıkan veya onu çevreleyen dış yapılar oluşturur. Hücre zarfları birçok bakteri hücresinde, hücre duvarı ve sitoplazmik membrandan oluşan yapılarken hücre duvarları ise hücrenin korunmasını ve şeklini belirleyen sınırlı yapılardır.

Hücre duvarlarının en önemli yapı elemanı karışık polimerden oluşan peptidoglikan tabakadır. Bu polimer yapı peptidlerle bağlanan iki heksoz şekeri ile N-asetilglikozamin ve N-asetilmüramik asitten oluşur. Gram negatif ve gram pozitif bakterilerin her ikisinde de peptidoglikan vardır fakat hücre duvarlarında yapı ve düzenleme bakımından farklılıklar gösterir. Gram pozitif bakterilerde peptidoglikan tabakası kalın olduğu için bu bakteriler Lizozim enzimine ve penisiline karşı duyarlı hale gelir. Gram negatif bakterilerde ise peptidoglikan tabaka ince ve dış membran kalındır. Peptidoglikan tabakaya ise bu bakterilerde lipoprotein ve lipopolisakkarit bağlanır. Dış membranlar O antijeni olan endotoksin içerir ve bu gram negatif bakterilerin önemli bir özelliğidir.

Son olarak sitoplazmik zarlar ise bakteri hücresinin dışı ve içi arasındaki engeli oluşturan yapılardır. Sitoplazmik zarlar seçici geçirgen zarlardır ve bakterinin ana enerji sistemi olan elektron transport sistemi de bu yapıda bulunur.

KAYNAKLAR:

1. Lab Akademi- Değer Katar. (2021). Retrieved 3 April 2021, from https://labakademi.com/

2. Gram Pozitif ve Gram Negatif Bakteriler. (2021). Retrieved 3 April 2021, from https://www.greelane.com/tr/bilim-teknoloji-matematik/bilim/gram-positive-gram-negative-bacteria-4174239

3. Kingsbury, D. (1992). Mikrobiyoloji. İzmir: Saray Tıp Kitabevileri.

Görüşmek Dileğiyle…